Sri Lanka & mijn verhaal in delicious. magazine

Sri Lanka

Door alle voorbereidingen van mijn reis is een verslag over Sri lanka waar ik afgelopen december heen ging met Max Havelaar en delicious. magazine er nog niet eerder van gekomen.

Degenen die mijn blog al even volgen weten vast nog wel dat ik in eind 2013 de award kreeg voor Fairtrade Blogger. De prijs? Mee op bezoek met Max Havelaar bij Fairtrade boeren en theepluksters in Sri Lanka. Als kers op de taart mocht ik ook nog mijn verhaal schrijven dat vandaag te lezen is in delicious. magazine.

Terwijl ik in Nieuw-Zeeland zit, dan vandaag eindelijk mijn verhaal over Sri Lanka. En dus ook te lezen in delicious. magazine inclusief foto van mij samen met theeplukster Surkurtala en heerlijke recepten met thee.

Een kleine update uit Melbourne

Op het moment dat ik dit schrijf, 18 februari, zit ik in de openbare bibliotheek van Melbourne. We hebben net heerlijk geluncht en een grote mok cappuccino op. De afgelopen dagen couch surfen we in een buitenwijk van Melbourne. De plek waar we slapen is een omgebouwde winkel als studentenhuis, het heeft een beetje een anti-kraak idee.

Toen we aankwamen hadden we zo onze bedenkingen – alles in huis is namelijk gerecycled of gevonden op straat inclusief de matrassen waar we op slapen – maar de mensen die er wonen zijn ontzettend gastvrij, koken voor ons en laten je gelijk thuis voelen. Juist ook leuk om een beetje uit je comfort zone te zijn.

Als deze blog online komt zit ik alweer in Nieuw-Zeeland, maar vandaag ligt mijn verhaal in delicious. magazine in de winkels. Zelf kan ik het magazine niet live bekijken, maar ik heb wel al een voorproefje gezien. Ik vind het echt ontzettend cool geworden en kan niet wachten om het verhaal in het echt te lezen. Hopelijk sturen mijn ouders even een foto door.

Sri Lanka

Thee. Dat is waar de reis allemaal om begonnen is. Sri Lanka is namelijk ’s werelds vierde grootste theeproducent. Wist je dat 80% van de Fairtrade thee die je in Nederland kunt kopen uit Sri Lanka komt? Het tropische klimaat en de vruchtbare grond maken Sri Lanka een ideaal theeland.

Sri Lanka, ook wel ‘eerbiedwaardig eiland’, roept verschillende associaties op. De een denkt gelijk aan thee, de ander aan Tamiltijgers. De bevolking bestaat uit allerlei verschillende culturen en religies, van boeddhisme, tot christenen en moslims. Net zo verschillend als de inwoners is het Sri Lankaanse landschap. Tropische bossen, uitgestrekte theetuinen, witte stranden zoals je ze in reisfolders ziet. Sri Lanka is een eiland van uitersten, maar het is een van de mooiste landen waar ik ooit ben geweest. Sri Lanka staat bekend om de productie en export van thee, maar ook kokosnoten en specerijen zijn belangrijk.

Op reis naar Sri Lanka

Na een gecancelde vlucht, uren wachten, een bord friet met sperziebonen ter compensatie van de luchtvaartmaatschappij en nog meer uren wachten komen we dan eindelijk aan in Colombo, de hoofdstad van Sri Lanka.

Chauffeur Newton staat ons vrolijk op te wachten. Zigzaggend door het drukke verkeer zoekt Newton voor ons een drogisterij en kledingwinkel, om het hoognodige aan te schaffen voor de eerste dagen. Onze koffers staan namelijk nog in Parijs.

Wat gelijk opvalt aan Sri Lanka is het kleurrijke. Overal waar je kijkt zie je kleur. Huisjes, bussen, kraampjes langs de weg. Het lijkt of het niet kleurrijk genoeg kan.

Na een korte opfrisbeurt is het alweer tijd voor onze eerste ervaring met de Sri Lankaanse keuken: een kookworkshop bij Ma’s Gourmet, de leverancier van Fairtrade kokosmelk die bij ons in de supermarkt te koop is. We gaan zelf aan de slag met curry’s en ook maken we een traditioneel dessert van kokosmelk, palmsuiker, eieren en specerijen genaamd Watalapamm. De smaak doet denken aan thuis, aan wentelteefjes, dus we scheppen drie keer op. Moe en voldaan gaan we op tijd naar bed, want de volgende ochtend zullen we vroeg vertrekken naar onze volgende bestemming.

Onderweg naar de Tea Estates

De eerste nacht is kort. Om 5 uur gaat de wekker, want we hebben een lange autorit richting de theevelden voor de boeg. Gewapend met wit brood zonder korstjes (hier in Sri Lanka denken ze dat wij Europeanen graag brood eten in plaats van de heerlijke curry’s ’s ochtends) vertrekken we richting de theevelden. Gelukkig krijgen we ook kleine banaantjes mee. Die kleine bananen zullen we deze reis nog vaak eten en smaken zo veel lekkerder dan de bananen uit de supermarkt in Nederland. Helaas zijn ze niet in Nederland te koop, omdat het lastig is ze heelhuids te vervoeren.

De autorit richting de Bogawantalawa Tea Estates, een grote theeonderneming met dertien plantages waarvan er zeven in 2010 Fairtrade gecertificeerd zijn, duurt zes uur. Het landschap is prachtig met groene theevelden, glooiende heuvels met daartussen een soort van droombomen – bomen met een dikke kronkelende stam met in de top oranje bloemen. Overal waar je kijkt is wel wat te zien. Palmbonen die voorbij schieten, kleurrijke huisjes, tuktuks die zich een weg banen door het verkeer en felle uithangborden voor de aankomende verkiezingen. Sri Lanka is echt zo’n land waar je niet uitgekeken raakt.

Onze voeten liggen op een roze donzige kleed en voor op het dashboard wiebelen de buddha beeldjes gezellig mee. Het is hier een sport om je vervoermiddel zo speciaal mogelijk te versieren. Vooral de chauffeur van tuktuks kunnen er wat van. Newton en de andere chauffeur Samam hebben ook hun best gedaan. Helemaal geen straf dus, zo’n autorit.

Een groene oasa, curry & bloedzuigers

In het donker komen we aan bij de bestemming op de Loinorn Tea Estate: houten cabana’s hoog in de bergen tussen de theevelden. Wat we toen nog niet wisten, is dat het uitzicht waanzinnig is. Een warme douche zit er niet in, maar bij aankomst staan de aardappelcurry, gebakken vis, chapati (een soort platbrood) en rijst al klaar. De koks hier maken de lekkerste Sri Lankaanse gerechten voor ons. We krijgen zelfs een live workshop voor het maken van traditionele Sri Lankaanse roti. Dit zijn een soort gevulde deegpakketjes met vlees, vis, groenten of ei. Het bereiden van het deeg vereist wel een bepaalde handigheid, maar ik wil het zeker eens thuis proberen.

De nacht hoog in de heuvels is koud en klam met hier en daar een joekel van een spin en hongerige bloedzuigers, maar het uitzicht de volgende ochtend maakt alles goed. De omgeving is een oase van groen, overal waar je kijkt zie je knalgroene theestruiken en in de verte pronkt Adam’s Peak, de heilige berg in Sri Lanka. Met als kers op de taart ook nog een waterval naast ons. Een mooiere plek om te slapen is moeilijk in te denken.

We ontbijten met chapati’s, kleine banaantjes en verse papaya, kokos sambal en curry. Grappig is dat ik in Nederland niet moet denken aan pittige curry als ontbijt, maar hier in Sri Lanka gaat het er goed in.

sri1    Sri Lanka   Sri Lanka Sri Lanka Sri Lanka

De Joint Body en de Faitrade premie

Na het ontbijt is het tijd om naar het dal te gaan. De rit over de onverharde weg is hobbelig. In de verte doemen steeds meer blauwe stipjes op. We komen aan bij het IT-gebouw van de theeplantage waar de manager en leden van de Joint Body ons op staan te wachten. De Joint Body is een gekozen bestuur dat is opgericht om de werknemers op de plantage te vertegenwoordigen. Samen met het management beslissen zij op een democratische manier over de besteding van de Fairtrade premie.

We worden ontvangen met bloemenkransen en krijgen allen een stip op ons voorhoofd. Na een uitgebreid welkomstritueel vertelt de manager over de veranderingen op de Loinorn Tea Estate sinds de Fairtrade-certificatie in 2010. Stralend van trots noemt hij dat Loinorn de prijs heeft gewonnen voor meest innovatie theetuin van Sri Lanka. Zo is de premie gebruikt voor het aanschaffen van warme jassen, thermosflessen en lunchboxen voor de werknemers en speciale plukscharen om het werk minder zwaar te maken.

Een belangrijke investering die tijdens de autorit al was opgevallen zijn de felblauwe theezakken die de theepluksters op hun rug dragen. Deze lichtere zakken vervangen de zware traditionele rieten manden. Ook kunnen er meer theeblaadjes in en zit er een handige pet op bevestigd tegen de zon.

De Fairtrade premie heeft ervoor gezorgd dat niet alleen de werkomstandigheden, maar ook de leefomstandigheden verbeterd. Zo wordt tegenwoordig het afval gescheiden, is het ziekenhuis opgeknapt en zijn nieuwe uniformen en schoolboeken gekocht voor de kinderen.

Na de presentatie is het tijd voor vragen aan de leden van de Joint Body. Opvallend is dat wij in Nederland bezig zijn met later, met de toekomst en wat we allemaal nog willen bereiken. Op vragen als wat zijn je dromen en wat zou je nog graag willen verbeteren met de Fairtrade premie is het lastig antwoord geven voor de theeplukkers. Er wordt meer van dag tot dag gekeken. Na een kort overleg komt er toch een antwoord: een school voor de kinderen.

Sri LankaSri LankaSri Lanka

De dag van een theeplukster

Vervolgens neemt de manager ons mee naar de theetuinen om te zien hoe een dag van een theeplukster eruit ziet. We spreken met Mjithily, een 32-jarige theeplukster die nu vier jaar werkzaam is op Loinorn. Ze woont samen met haar man, twee kinderen en tante op de plantage. Mjithily begint haar dag om acht uur ’s ochtends, rond half één is het tijd voor een theepauze met lunch en om drie uur is zij klaar met werken. Elke maand krijgt ze een halve kilo thee mee naar huis, waar ze met het hele gezin van drinken. Op de vraag hoe ze haar thee het liefst drinkt zegt ze: plain tea, maar niet te sterk.

Per dag plukt Mjithily zeven tot acht blauwe zakken vol wat ongeveer twintig kilo aan theeblaadjes is. Het plukken gaat met de hand, waarbij ze een stok gebruikt om te bepalen welke blaadjes lang genoeg zijn om geplukt te worden. Er geldt een pluk minimum van 14 kilo per dag, maar pluk je meer, dan krijg je een bonus op het standaardsalaris.

We eindigen de middag bij de manager thuis, natuurlijk met een kopje thee. De thee wordt hier een stuk sterker gedronken dan wij gewend zijn, daarom kun je kiezen uit suiker of melk. De die hards gaan voor plain. Na mijn eerdere plain tea ervaring kies ik nu toch maar voor thee met melk.

Het theeproductieproces: van plukken tot verpakken

De volgende dag is het tijd voor een bezoek aan Norwood, een aangrenzende plantage. Norwood is net als Loinorn Fairtrade gecertificeerd en onderdeel van Bogawantalawa. Hier krijgen we een rondleiding door de theefabriek waar ondertussen volop zwarte thee geproduceerd wordt. Per dag wordt wel 10.000 kilo aan blaadjes verwerkt. Hoeveel kopjes thee dit precies zijn weet ik niet, maar het zijn er heel erg veel.

Norwood ligt op 1395 meter hoogte, waardoor het best koud kan zijn. In Norwood is de Fairtrade premie gebruikt voor het aanschaffen van thermosflessen. Zo kunnen de theepluksters warme thee drinken tijdens het werken. Ook is er een school gebouwd waar de kinderen gratis onderwijs kunnen volgen.

We bekijken het proces van blaadje tot fijne thee. De stappen van de theeproductie zijn: plukken, drogen, rollen, fermentatie, drogen en verpakken. Tijdens de rondleiding besef ik dat ik niet wist dat er zo’n uitgebreid proces vooraf gaat aan dat vanzelfsprekende kopje thee.

Wist je trouwens dat alle soorten thee van hetzelfde blaadje worden gemaakt? Hier kwam ik ook pas achter tijdens de rondleiding door de theefabriek. Afhankelijk van het productieproces krijg je zwarte thee, oolong thee, groene thee of witte thee, maar alles komt van dezelfde struik en hetzelfde theeblaadje.

Op de thee bij theeplukster Sukurtala

Dan is het weer tijd voor thee. We gaan op bezoek thuis bij theeplukster Sukurtala. Sukurtala komt dit voorjaar naar Nederland om te vertellen over haar werk als theeplukster. Ze is de beste plukster van Norwood en plukt tot wel 75 kilo bladeren per dag! Natuurlijk willen we haar geheim weten: naast snel blaadjes plukken ook snel bewegen tussen de theestruiken.

Samen met Sukurtala ga ik het theeveld in, waar ze laat zien hoe ze plukt. Na mijn halfslachtige plukpoging doet ze het lachend nog eens voor en wijst me aan welke blaadjes ik mag plukken. In het theeveld gaan we samen op de foto. Sukurtala in haar mooie paarse jurk en mooie oorbellen in haar oren.

Ik kijk naar haar blote voeten en denk terug aan mijn eigen licht traumatische bloedzuigerervaring. Hoe doet ze dat? “Met speciale bloedzuigerzeep”, antwoordt Sukurtala lachend. Misschien moet ik ook maar eens een potje aanschaffen.

Sri Lanka

Het zuiden

Dan is het tijd om de theevelden achter ons te laten en meer zuidwaarts te vertrekken richting de zee en de kokosnootproducenten in Mirassa. Daar maak ik kennis met mijn favoriete Sri Lankaanse ontbijt: hoppers! Hoppers zijn een soort komvormige pannenkoeken gemaakt van rijstmeel, kokosmelk, gist, zout en suiker. De hoppers zelf hebben niet zoveel smaak, daarom eet je ze met een spiegelei, curry van vis of kip en een pittige sambal. Wij  aten ze met banaan en papaja in plakjes, maar dat leverde wel wat lachende blikken op van de chauffeurs.

We eindigen ons verblijf in Sri Lanka helemaal zen in een Aryuvedisch resort met uitzicht over een parelwit strand. Tijdens de laatste avondmaaltijd schep ik mijn bord nog eens goed vol. Wat ga ik al het heerlijke eten, de lieve en gastvrije mensen, sterke koppen thee en prachtige landschap missen. Gelukkig hebben we een flinke zak losse thee meegekregen en heb ik alle recepten in mijn boekje opgeschreven. Zo kan ik Sri Lanka toch een beetje mee naar huis nemen.

Bye Bye Sri Lanka

Ondanks dat de reis maar een week duurde, voelde het veel langer kriskras door het verkeer, langs gekleurde fruitkraampjes en versierde tuktuk’s, door glooiend groen landschap, bij theepluksters thuis op de thee, langs theevelden en kokosnootboeren en de telkens weer heerlijke curry’s als ontbijt. En natuurlijk heel veel kopjes thee met melk.

Die vertrouwde kop thee. Daar sta ik voortaan wat langer bij stil. Ik denk aan Mjithily, Sukurtala en alle andere theepluksters. Met hun verhaal in mijn achterhoofd, smaakt mijn mijn kop thee ineens nog lekkerder.

Mijn verhaal in delicious. magazine

Het begon allemaal met een bloggersdag van delicious. magazine en Max Havelaar en eindigde in Sri Lanka.

Wil je nog meer foto’s zien en mijn verhaal lezen in delicious. magazine? Vandaag ligt het magazine in de winkel! Ik ben zelf ook erg benieuwd hoe het eruit ziet. Mocht je het thuis al hebben, dan mag je altijd een foto doorsturen via Twitter.